O tym, jak ważne miejsce w moim sercu ma Ukraina oraz jej sektor IT, czytelnicy MyApple wiedzą nie od dziś. Ukraina jest pod wieloma względami miejscem fascynującym, ze swoją niezłomnością na różnych polach, od ducha Kozaków (ludzi na wskroś wolnych) po wytrwałość w dążeniu i utrzymaniu swojej własnej niezależności i odrębności, co Ukraińcy pokazują każdego dnia. Do niedawna jednak Ukraina z naszej polskiej perspektywy była malowana tylko przez stereotypy i resentymenty. Kiedy w 2015 roku leciałem do Kijowa – pierwszy raz, na zaproszenie MacPaw – wiozłem ze sobą nie tylko MacBooka i iPhone'a, ale i ogromny bagaż stereotypów właśnie. Tak naprawdę mało kto wtedy u nas wiedział cokolwiek o Ukrainie. Żywe były jedynie szablony i stereotypy, często dla tego kraju krzywdzące.

Tymczasem Ukraina to od dziesięcioleci inkubator talentów i wynalazców, o których czasem zapominamy, że byli Ukraińcami – na co ogromny wpływ miały dziesięciolecia rosyjskiej i radzieckiej (także rosyjskiej) propagandy. Wspomnieć tutaj wypada choćby o konstruktorze lotniczym i ojcu współczesnych śmigłowców Igorze Sikorskim (który w polskiej Wikipedii wciąż funkcjonuje jako Rosjanin, choć jego rodzina mieszkała od wieków w Ukrainie i wywodziła się z Wołynia) czy o Sergieju (Serhiju) Korolewie, twórcy radzieckiego programu kosmicznego. To m.in. dzięki niemu i w jego rakietach ZSRR wystrzeliło Sputnika oraz pierwszą kosmiczną misję załogową w statku kosmicznym Wostok (z Jurijem Gagarinem na pokładzie). Nie inaczej jest z branżą informatyczną. Przez dziesięciolecia Ukraina wydała na świat wielu wybitnych inżynierów, informatyków i programistów, którzy za podwójną żelazną kurtyną, bo w Związku Radzieckim, budowali komputery i tworzyli moim zdaniem podwaliny potęgi tego kraju właśnie w dziedzinie cyfrowej.

Tę bogatą, ale i często niedocenianą, czy wręcz nieznaną historię ukraińskiego sektora technologicznego, od początków cybernetyki w końcu lat 40. ubiegłego wieku po rok 1991, w którym Ukraina uzyskała niepodległość, i czasy współczesne przedstawia wydana w języku angielskim przez MacPaw książka „Innovation in Isolation: The Story of Ukrainian IT from the 1940s to Present”, autorstwa Wołodymyra Niewzorowa i Wiktorii Ugrjumowej.

Książka składa się z dwóch części. Pierwsza, zdecydowanie bardziej obszerna, to wspomniana historia rozwoju cybernetyki w Radzieckiej Ukrainie, która przez dziesięciolecia była centrum rozwoju komputerów i technologii informatycznych nie tylko w ZSRR, ale i generalnie w bloku wschodnim. Autorzy przedstawiają kulisy powstania pierwszych europejskich komputerów – jeden z nich został zbudowany w częściowo zrujnowanym przez niemieckie bombardowania budynku na przedmieściach Kijowa. Przybliżają też sylwetki wybitnych ukraińskich inżynierów i naukowców, jak Wiktor Hłuszkow czy Serhij Lebiediew.

Druga część książki poświęcona jest współczesności i prezentuje historie ośmiu ukraińskich firm technologicznych, które odniosły sukces na arenie międzynarodowej. Są to w większości bardzo dobrze znane startupy i przedsiębiorstwa, m.in. Ajax Systems (twórcy znakomitych systemów smart monitoringu oraz aplikacji informującej o alarmach przeciwlotniczych w Ukrainie), świetnie znane czytelnikom MyApple MacPaw czy Readdle, a także Grammarly, Petcube, Jooble, Reface oraz Depositphotos. Twórcy czy dyrektorzy generalni tych firm opowiadają m.in. o tym, jakie wyzwania musieli pokonać ukraińscy przedsiębiorcy, by osiągnąć sukces w globalnym środowisku technologicznym.

„Innovation in Isolation” jest przy tym książką niezwykle pięknie zaprojektowaną przez Alionę Sołomadinę. Pełną archiwalnych zdjęć, często rzadkich (jak choćby zbudowanego w Kijowie pod koniec lat 40. ubiegłego wieku komputera MEMS). Pod pewnymi względami przypomina bardziej album niż zwykłą książkę. Wspomniane jej części różnią się też wyraźnie układem, co także uwydatnia pewną historyczną cezurę – odzyskanie przez Ukrainę niepodległości. Wrażenie robi okładka, obwoluta, a nawet zakładka w formie kartonowej karty perforowanej, za pomocą których programowało się kiedyś maszyny liczące i komputery.

Książka wydana jest oczywiście w języku angielskim, by trafiła do jak najszerszego grona odbiorców, aby historia wkładu Ukrainy w rozwój branży IT została szerzej poznana, a czasem zwyczajnie odkłamana. Warto w tym miejscu wspomnieć, że cały dochód ze sprzedaży „Innovation in Isolation” zasila charytatywną fundację MacPaw Fundation, która wspiera pomoc humanitarną w Ukrainie.

Kiedy w 2015 roku leciałem do Kijowa, zastanawiałem się, co leży u podstaw ogromnego sukcesu Ukrainy na polu technologii cyfrowych. Skąd się w tym kraju brało tak dużo wybitnych programistów czy inżynierów. Przez lata miałem okazję rozmawiać wielokrotnie z kilkoma dyrektorami czy – szerzej – liderami ukraińskich firm technologicznych i startupów, którzy udzielali mi na te pytania odpowiedzi. „Innovation in Isolation” przybliżyła mi jednak, jak wyglądały i gdzie leżały podstawy tego sukcesu. Także i na polu technologii informatycznych Ukraińcy przez dziesięciolecia udowadniali swoją niezłomność i determinację.

Książkę można kupić online na stronie www.innovation-in-isolation.com

Tekst ukazał się w MyApple Magazynie nr 2/2025

Pobierz MyApple Magazyn nr 1/2025