Dzięki innowacyjnej, odpornej na zmiany klimatu technologii zbierania i filtracji deszczówki organizacja Gravity Water zapewnia 38 000 uczniów w prowincji Hòa Bình dostęp do czystej wody

Region Đà Bắc w rolniczej prowincji Hòa Bình na północy Wietnamu jest otoczony cichym i spokojnym jeziorem Hòa Bình. Wzdłuż jego brzegów rozsiane są gospodarstwa rolniczych rodzin, które żyją w symbiozie z tym ogromnym zbiornikiem wodnym. Są one zależne od zasobów, które dostarcza jezioro, w tym od krewetek i ryb słodkowodnych, a czasem także od samej jego wody, gdy zaczyna jej brakować w spływających z gór potokach, co zdarza się zwłaszcza w porze suchej.

Wielu mieszkańców odkryło jednak, że ten piękny i obfity zbiornik nie jest bezpiecznym źródłem wody. W niektórych rodzinach z ludu Dao, mniejszości etnicznej, która przybyła do Wietnamu z Chin już w XII w., wciąż żywy jest przekazywany od pokoleń przesąd, że bóstwo wody – a zarazem deszczu – jest łaskawe tylko dla tych ludzi, którzy sami dobrze traktują wodę.

„Jeśli zanieczyścimy wodę, nasz bóg wody nas za to ukarze”, tłumaczy Trần Thị Lan Hương, administratorka w lokalnym zespole szkół Vay Nua – szkole podstawowej i średniej z internatem przeznaczonej dla mniejszości etnicznych, do której uczęszcza jej syn, drugoklasista Màn Xuân Phûc. „Z tego powodu staramy się dbać o czystość źródeł wody”.

W wielu wypadkach społeczności wokół jeziora nie mają wpływu na jakość wody. Bez odpowiedniej filtracji wody gruntowe pobierane ze zniszczonych studni są zanieczyszczone wapnem i innymi metalami, a potoki spływające z gór są przekierowywane lub zanieczyszczane w wyniku codziennych prac polowych – na przykład w związku z nawadnianiem pól ryżowych lub hodowlą bydła – a dopiero potem spływają dalej. Ponadto w porze suchej potoki potrafią zamienić się w niewiele ponad strużki wody.

W szkole, do której uczęszcza syn Hương, globalna organizacja Gravity Water działająca na rzecz dostępu do czystej wody zamontowała innowacyjny system zbierania wody deszczowej. Dzięki niemu uczniowie i nauczyciele – z których wielu od poniedziałku do soboty mieszka w szkolnym internacie – mają dostęp do odpornego na zmianę klimatu źródła czystej wody. W 2023 roku firma Apple przyznała organizacji Gravity Water grant na zapewnienie 131 szkołom w północnym Wietnamie dostępu do bezpiecznej, czystej wody. Współpraca ta jest częścią realizowanej przez Apple strategii działania na rzecz lepszego zaopatrzenia w wodę oraz poprawy jej jakości i dostępności w ramach firmowego łańcucha dostaw na całym świecie. Wdrażanie sprawdzonych technologii, które ułatwiają dostęp do wody i instalacji sanitarnych w miejscach takich jak prowincja Hòa Bình, stanowi przykład tych szeroko zakrojonych działań.

Stosując strategię projektowania zorientowanego na człowieka, zespół Gravity Water współpracuje z każdą szkołą, by określić jej unikalne potrzeby i opracować odpowiednie rozwiązanie. W ten sposób szkoły mają pełną kontrolę nad inwestycją, ponieważ obejmuje ona znany im dotychczasowy system magazynowania wody, a rozwiązanie Gravity Water służy do jego zautomatyzowania.

„Montujemy pięć instalacji tygodniowo i daje nam to ogromną radość, bo musimy odwiedzić każdą szkołę, a nie ma dwóch takich samych placówek”, opowiada Phan Viet Dung, kierownik projektów organizacji Gravity Water w prowincji Hòa Bình, w której sam się wychował. „Dostępność transportu, odległość między szkołami i stan infrastruktury mogą się bardzo różnić. W niektórych szkołach brakuje narzędzi, a w innych zaopatrzenie w wodę jest zmienne. Musimy sprawić, że czysta woda będzie dostępna w szkole przez cały czas niezależnie od tego, czy jej źródło jest stabilne, czy nie”.

Klimat prowincji Hòa Bình określa się jako podzwrotnikowy monsunowy. Wyróżnia się tu dwie pory roku. W szczycie pory suchej, który trwa zwykle przez miesiąc lub dwa między październikiem a kwietniem, prowincję nawiedza wielka susza. Letnie miesiące przynoszą zaś obfite deszcze i bywają lata, kiedy suma opadów przekracza 1140 mm. Na całym świecie w gęsto zaludnionych obszarach strefy podzwrotnikowej obserwuje się, że opady deszczu są z jednej strony niezbędne dla rozwoju życia i środowiska naturalnego, a z drugiej stanowią zagrożenie. W najbardziej dotkniętych miejscach poważne powodzie i obsunięcia się ziemi są coraz częstsze, co prowadzi do dalszego zanieczyszczania dostępnych źródeł wody. Jednak Gravity Water ma nadzieję, że uda się zmienić to, jak postrzegane są obfite deszcze. Zamiast traktować je jako zagrożenie klimatyczne, można je uznać za jedną z najlepszych odpowiedzi na zmianę klimatu.

„Uważamy, że woda deszczowa może oznaczać ogromną zmianę w dostępie do wody wśród osób, które są najbardziej dotknięte niedoborem tego zasobu”, twierdzi Danny Wright, dyrektor wykonawczy Gravity Water, który założył tę organizację w 2016 r. „Zbieranie deszczówki nie jest w Wietnamie nowością – to jedno z najstarszych rozwiązań technicznych na świecie. Byłem w szkołach, w których wodę z dachu odprowadzano do różnych pojemników za pomocą przeciętych na pół kawałków bambusa. Mamy ogromne możliwości w zakresie skalowania naszej technologii i zwiększania jej oddziaływania na te wiejskie społeczności”.

Gravity Water zapewnia szkołom niezawodne źródło wody dostępne przez cały rok. Opiera się ono na dużym zbiorniku wody, który jest odporny na różne warunki atmosferyczne i połączony z grupą inteligentnych liczników mierzących ilość zużywanej wody gruntowej i magazynowej deszczówki. System jest w pełni zautomatyzowany i wykorzystuje czujniki poziomu wody, które określają, kiedy – i z którego źródła – należy dostarczać wodę do szkolnych kuchni i łazienek oraz pomieszczeń w internacie, gdzie uczniowie potrzebują jej do kąpieli i prania. Oprócz tego zespół uczy pracowników administracji, jak monitorować zużycie wody w szkole miesiąc po miesiącu. Ważną rolę odgrywają też nauczyciele, którzy podczas lekcji i zajęć pozaszkolnych przekazują podopiecznym wiedzę o odpowiedzialnym gospodarowaniu wodą i zasadach higieny. „Organizujemy wiele spotkań, na których uczymy dzieci, jak właściwie korzystać z wody”, wyjaśnia Hà Thị Dự, wicedyrektor zespołu szkół Vay Nua. „Dzięki temu, że uczniowie tu mieszkają, mogą nauczyć się, że dostarczenie czystej wody wymaga czasu i wysiłku”.

„Jako uczniowie musimy być odpowiedzialni za nasze zasoby wody”, wyjaśnia Bàn Thiên Anh, uczeń siódmej klasy w zespole szkół Vay Nua. „Trwa pora sucha, dlatego potoki nie zapewniają nam wystarczającej ilości wody. Czasami brakuje nam wody do posprzątania łazienek, dlatego musimy uczyć się, jak efektywnie wykorzystywać wodę. Przykładowo, wodę pijemy tylko, gdy jesteśmy spragnieni, i nie możemy jej nie dopić. Nie wolno nam jej marnować na nieuzasadnione potrzeby”. W szkole podstawowej i średniej Hiền Lương usytuowanej na brzegu jeziora Hòa Bình również zamontowano instalację Gravity Water. Hà Hồng Liên prowadzi tam dla uczniów poranne ćwiczenia ruchowe w czasie jednej z 15‑minutowych przerw od zajęć. Jako szkolna pielęgniarka Liên odpowiada za zdrowie i dobrostan podopiecznych.

„Dzieci są cały czas szczęśliwe i rozpiera je energia”, opowiada Liên. „Co roku prowadzę zajęcia, w czasie których uczę dzieci, jak o siebie dbać i utrzymywać prawidłową higienę. W czasie przerw jest masa dzieci, które się bawią i są spragnione. Zanim zamontowano instalację Gravity Water, bardzo martwiłam się o jakość wody i jej wpływ na zdrowie moje i dzieci”.

„Nawet nauczyciele muszą korzystać z wody rozważnie”, opowiada dalej Liên. „Jeśli myjemy warzywa, w tej samej wodzie myjemy też naczynia albo zużywamy ją do czegoś innego. Dbamy więc o to, żeby wody można było użyć ponownie”. „Jako dorośli jesteśmy świadomi relacji między naszym bezpieczeństwem, zdrowiem i środowiskiem”, mówi Phạm Thiên Nam, dyrektor Hiền Lương. „W Wietnamie mamy powiedzenie, że je się gotowaną żywność i pije gotowaną wodę. Chcemy nauczyć dzieci tego samego, żeby nie tylko miały wiedzę, lecz także potrafiły zadbać o własne bezpieczeństwo”.

Woda pitna, zarówno w domu, jak i w szkole, potrafi być kosztowna dla społeczności prowincji Hòa Bình. Jej 70 procent stanowią mniejszości etniczne z dochodem poniżej czterech dolarów na dzień, których nie stać na przegotowanie wody ani na domowe systemy uzdatniania. Jedynym naturalnym i ekonomicznym sposobem na ograniczenie problemu jest gromadzenie wody deszczowej w porze potężnych ulew monsunowych.

„Przekuwamy wadę w zaletę i dzięki temu mamy więcej wody, by napełniać zbiorniki Gravity Water i zbiorniki szkolne”, mówi Chu Thanh Hoa, dyrektorka krajowego oddziału Gravity Water w Wietnamie.

Poza prowincją Hòa Bình organizacja Gravity Water realizuje projekty także w innych miejscach świata i upowszechnia technologię gromadzenia wody deszczowej jako odporne na zmiany klimatu rozwiązanie dla szkół i najbardziej potrzebujących społeczności. W Nepalu instalacje organizacji zapewniają dostęp do czystej wody ponad 60 społecznościom w Kotlinie Katmandu. W Tajpej na Tajwanie organizacja pomaga w gospodarowaniu wodą deszczową miastu i 48 szkołom. W Malezji rozwiązania Gravity Water zapewniają dostęp do bezpiecznej wody pitnej kolejnym 50 szkołom. W Meksyku zaś organizacja współpracuje z lokalną firmą Isla Urbana, która zajmuje się budowaniem systemów zbierania deszczówki dla szkół w miastach i wsiach. W ramach każdego z tych projektów Gravity Water gromadzi w czasie rzeczywistym dane, żeby mierzyć skuteczność i monitorować funkcjonowanie swojego systemu. Gravity Water planuje, że w 2030 r. w ramach rozmaitych inicjatyw i partnerstw będzie dostarczać bezpieczną, czystą wodę do miliona obiektów takich jak szkoły, instytucje publiczne, a nawet gospodarstwa domowe. Ekstremalne zjawiska są coraz częstsze i dotykają coraz więcej populacji zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Jednak organizacja z optymizmem spogląda w przyszłość i dostrzega w tym szansę na zwiększenie więzi społeczności z przyrodą.

„Odporność na zmiany klimatu wzmacnia u ludzi świadomość zasobów naturalnych i poczucie zależności od nich”, stwierdza Wright. „Zrozumienie, jak ważne jest, by oszczędzać wodę, ma kluczowe znaczenie dla kolejnych pokoleń uczniów i ludzi, którzy odziedziczą po nas tę planetę. Czerpiemy satysfakcję z tego, że możemy edukować dzieci i pomagać im dostrzec, ile rzeczywiście wody zużywają i na czym polega magazynowanie wody deszczowej, a do tego sprawić, że się tym zaciekawią, Może to przyczynia się też do zmiany ich zachowania, bo kiedy myją ręce, mogą powiedzieć: »Hej, może jeśli zakręci się ten kran, ta linia będzie jutro niżej«. Na tym tak naprawdę nam zależy – żeby zachęcać do krytycznego myślenia o możliwych rozwiązaniach i w ten sposób poprawiać nasze relacje ze środowiskiem naturalnym”.

Źródło: Apple